Edirne Kırmızısı - Edirne Şartlarında Doğal Boya Bitkisi Kökboya (Rubia tinctorum L.)’nın Tarımsal Potansiyelinin Belirlenmesi

Tarih boyunca kırmızı rengin en fazla üretildiği bitki kökboya (Rubia tinctorum L.) bitkisi olmuştur. Halk arasında kırmızı kök, boyacı kökü, kırmızı çubuk ve dil kanatan otu gibi isimlerle anılan kökboya bitkisi köklerinde alizarin denilen kırmızı renk maddesi üretmektedir. 17. ve 18. yüzyıllarda Edirne ve çevresinde bol miktarda yetiştirilen bu bitki Avrupa’ya ihraç edilmiştir. Edirne boyacılarının geliştirdiği ve formülünü yıllarca saklı tuttuğu bu renk için Avrupa’da Türk Kırmızısı veya Edirne Kırmızısı adı verilmiştir. Ancak 19. Yüzyılda sentetik boya üretiminin yaygınlaşmasıyla birlikte doğal boya bitkileri önemini kaybetmiştir. Sentetik boyaların insan ve çevreye verdiği zararlar ortaya çıktıkça yeniden doğal boya bitkilerine dönüş başlamıştır. Son yıllarda hem ülkemizde hem de Avrupa’da kökboya bitkisinin yetiştiriciliği ile ilgili projeler hazırlanmaktadır.

Bu çerçevede Havsa Meslek Yüksekokulu Park ve Bahçe Bitkileri Bölümü tarafından Trakya Üniversitesi TÜBAP birimine proje hazırlanmıştır. Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa Tan, Dr. Öğr. Üyesi Sedat Karadavut ve Öğr. Gör. Adnan Çolak tarafından hazırlanan “Edirne şartlarında doğal boya bitkisi kökboya (Rubia tinctorum L.)’nın tarımsal potansiyelinin belirlenmesi” isimli proje Nisan-2021 itibarı ile kabul edilmiş ve yürütülmeye başlanmıştır. Proje kapsamında üretilen yaklaşık 1000 adet fide Havsa Meslek Yüksekokulu arazisinde dikilerek 3 yıl boyunca incelenmeye alınmıştır. Projede Edirne’de bulunan yerel popülasyonlar ile İran’dan getirtilen 2 popülasyonun Trakya şartlarında verim ve boya maddesi oranları incelenecektir. Böylece bu bitkinin bölgemiz şartlarında tarımsal potansiyeli ortaya konulacak ve üreticiler için alternatif bir ürün ortaya çıkarılacaktır. Bu proje ile Yüksekokulumuz kaybolmakta olan Edirne Kırmızısı’nın yeniden şehrimizin kültürüne kazandırılması için tarımsal katkı sağlayacaktır.